معماری ایران

کلیه بررسی‌ها و کاوش‌های باستانشناسی حکایت از آن دارد که سابقه معماری ایران به حدود هزاره هفتم قبل از میلاد می‌رسد. از آن زمان تا کنون پیوسته این هنر در ارتباط با مسائل گوناگون، بویژه علل مذهبی، توسعه و تکامل یافته‌است.

معماری ایران دارای ویژگیهایی است که در مقایسه با معماری کشورهای دیگر جهان از ارزشی بخصوص برخوردار است: ویژگیهایی چون طراحی مناسب، محاسبات دقیق، فرم درست پوشش، رعایت مسائل فنی و علمی در ساختمان، ایوانهای رفیع، ستونهای بلند و بالاخره تزئینات گوناگون که هریک در عین سادگی معرف شکوه معماری ایران است.

اصول معماری ایرانی

درون‌گرایی (حفظ کرامت و احترام انسان)
نیارش (فن اجرای ساختمان)
خود بسندگی (استفاده از مصالح بوم آورد ایدری)
مردم‌واری (تبعیت از نیازها و ابعاد انسانی)
پیمون (مدول)
پرهیز از بیهودگی

سبک شناسی معماری ایران

شیوه پارسی (هخامنشیان) سده ششم پیش از میلاد تا سده چهارم.
شیوه پارتی (اشکانیان و ساسانیان) سده چهام تا صدر اسلام.
شیوه خراسانی (صفاریان، طاهریان، غزنویان و...) از ابتدای قرن چهارم تا پایان قرن چهارم.
شیوه رازی (سامانیان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان) قرن پنجم تا اول قرن هفتم.
شیوه آذری (ایلخانیان و تیموریان) از اول قرن هفتم تا اول قرن دهم.
شیوه اصفهانی (صفویان، افشاریه، زندیه و قاجاریه) از اول قرن دهم تا اواسط دوره قاجاریه.
معماری معاصر (پهلوی، بعد از انقلاب ۱۳۵۷) از اواسط دوره قاجاریه تا کنون

از شش شیوه معماری ایران دو شیوه پارسی و پارتی مربوط به پیش از اسلام و چهار شیوهٔ دیگر مربوط به دوره اسلامی می‌باشد. غربی‌ها برای شیوه‌های اسلامی نام‌هایی را به کار می‌برند مانند شیوه‌های اموی و عباسی. اما به نظر خیلی‌ها هیچ یک از کشورها و ملت‌ها یعنی ترک ها، عرب ها و... نمی‌توانسته‌اند در معماری کشوری که پیشینه معماری چند هزارساله دارد کارساز باشند، زیرا آنها در آن زمان معماری ارزشمندی نداشته‌اند.

منابع